Δημόσια Οικονομικά / Οικονομική και Φορολογική Πολιτική
Διδάσκοντας/ουσα:
Κωδικός Μαθήματος:
III-7
Τύπος Μαθήματος:
Υποχρεωτικό Μάθημα Κατεύθυνσης
Έτος Σπουδών:
Α'
Εξάμηνο Σπουδών:
Εαρινό
Αριθμός Πιστωτικών Μονάδων (ECTS):
8
Γλώσσα Διδασκαλίας:
Ελληνική
Περιγραφή:
Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε πτυχές της λειτουργίας και της δραστηριότητας του κράτους που σχετίζονται με τη φορολογία και τις δαπάνες καθώς και την επίδραση που αυτές έχουν στην κατανομή των πόρων και την διανομή του εισοδήματος. Επίσης ζητήματα που αφορούν το δημόσιο δανεισμό και τον κρατικό προϋπολογισμό. Μεγάλο μέρος του μαθήματος αφιερώνεται στην ανάλυση και ερμηνεία της σημερινής δημοσιονομικής κρίσης της Ελλάδος και των κρατών της ΕυρωζΏνης.
Στην προσπάθεια να γίνει το συγκεκριμένο μάθημα επίκαιρο (με τις τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις) θα ασχοληθούμε με την Εφαρμογή! της Δημόσιας Οικονομικής, έχοντας ως μελέτη περίπτωσης την ελληνική οικονομία.
Μεθοδολογικά εργαλεία - Μέθοδος προσέγγισης: “Διεθνής Πολιτική Οικονομία”. Η προσέγγιση των θεμάτων αυτών είναι διεπιστημονική. Υπερβαίνει τα στενά όρια της οικονομικής θεωρίας και επεκτείνεται στα γνωστικά πεδία της πολιτικής επιστήμης και άλλων κοινωνικών επιστημών.
Προαπαιτήσεις:
Η γνώση βασικών αρχών της μικροοικονομικής και διαφορικού λογισμού είναι απαραίτητες για την κατανόηση του μαθήματος
Περιεχόμενο του μαθήματος (Syllabus):
1η Διάλεξη
Εισαγωγικές έννοιες για την δημόσια οικονομική - εργαλεία οικονομικής ανάλυσης (θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις)- οι οικονομικές διακυμάνσεις της οικονομίας και θεωρίες των οικονομικών κρίσεων.
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Κότιος Α. και Παυλίδης Γ. (2012) “Το πανόραμα των οικονομικών κρίσεων” κεφάλαιο στο Διεθνείς Οικονομικές Κρίσεις του συστήματος ή της πολιτικής?
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Αναστασάτου Μ. (2017) Είναι αλήθεια ότι η διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων για σειρά ετών είναι εφικτή?
Χριστοδουλάκης Ν. (2015) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ. Μια κριτική εξιστόρηση. Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, Αθήνα
Krugman P. (2012) ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΥΦΕΣΗ ΤΩΡΑ, Μετάφραση ΤΙΝΑ ΘΕΟΥ. Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, Αθήνα
Λιαργκόβας Π. Και Ρεπούσης Σ. (2011) “Υποδείγματα Νομισματικών κρίσεων”, Κεφάλαιο στο ΚΡΙΣΗ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ. Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα
2η Διάλεξη
Η δημοσιονομική θέση της ελληνικής οικονομίας διαχρονικά και το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που επικράτησε.
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Σκλιάς Π., Ρουκανάς Σ. και Γαλατσίδας Γ. (2017) Η Ελληνική πολιτική οικονομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Η αναγκαιότητα σχεδιασμού εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής.
Κότιος Α. και Παυλίδης Γ. (2012) “Η Ελληνική κρίση στο πλαίσιο της ΟΝΕ” κεφάλαιο στο Διεθνείς Οικονομικές Κρίσεις του συστήματος ή της πολιτικής?
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Μονοκρούσος Π. (2017) Είναι αλήθεια ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο? Πως μπορεί να επιτευχθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Ζωγραφάκης Σ. και Καστέλλη Ι. (2017) Είναι αλήθεια ότι η μείωση του μισθολογικού κόστους αρκεί για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας?
Αναστασάτος, Τ. (2009), Προς ένα νέο Ελληνικό αναπτυξιακό πρότυπο: επενδύσεις και εξωστρέφεια, Eurobank Research Οικονομία και Αγορές.
Τσαμαδιάς Κ. (2014) “Ο ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας, το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος κατά τις διακυβερνήσεις της μεταπολιτευτικής περιόδου: Συγκριτική αξιολόγηση”, κεφάλαιο στο: Η Ελληνική Πολιτική Οικονομία 2000-2010: Από την ΟΝΕ στο Μηχανισμό Στήριξης
Αναστασάτος, Τ. (2009) Η επιδείνωση του Ελληνικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αίτια, επιπτώσεις,και σενάρια προσαρμογής, Eurobank Research Οικονομία και Αγορές.
3η Διάλεξη
Η πρόωρη ένταξη Ελλάδας στην ΟΝΕ. Τα κριτήρια σύγκλισης στην ΟΝΕ και η επίτευξη της Ονομαστική σύγκλισης αντί της πραγματικής.
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Τα κριτήρια σύγκλισης στην ΟΝΕ και η εικόνα της Ελλάδας: Οι δεκαετίες του 1980 και του 1990. Παντελής Γ. Σκλιάς, Γεώργιος Μαρής
Ονομαστική σύγκλιση της Ελλάδας με τα κριτήρια της ΟΝΕ: Πορεία χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές και με απώλεια ανταγωνιστικότητας. Πύρρος Παπαδημητρίου.
Ρουκανάς Σ. (2015) Η Πολιτική οικονομία της Ελληνικής Κρίσης: Μια Σειρά Αποτυχιών (δες μόνο σελ.266-268).
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Κότιος Α. (1997) Οι δυο όψεις της ΟΝΕ, ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ, Μηνιαία έκδοση για την Ευρώπη, Δεκ.
Αργυρού Μ. Γ. (2007) Οι επιπτώσεις από την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ: Αρχικές εκτιμήσεις, ΚΕΠΕ, Αθήνα.
Ιωαννου, Δ., 2014. Σφάλμα η είσοδος αλλά καταστροφική η έξοδος από το ευρό. Διάλογος για τα δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. (online) Διαθέσιμο στο: http://www.naftemporiki.gr/finance/story/808919/dimioannou-sfalma-i-eiso...
Κότιος Α., 2000. Η Ελλάδα στον ‘Ευρωχώρο’ - Από την ονομαστική στην πραγματική σύγκλιση. In: Χωροταξία, Πολεοδομία και Περιφερειακή Ανάπτυξη, Επιστημονική Επετηρίδα για τα δέκα χρόνια λειτουργίας του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βόλος pp. 341-365.
4η Διάλεξη
Οι αδυναμίες της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης και η επιρροή στα δημόσια οικονομικά της ελληνικής οικονομίας.
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Κότιος Α. και Παυλίδης Γ. (2012) “Η κρίση της Ευρωζώνης” κεφάλαιο στο Διεθνείς Οικονομικές Κρίσεις του συστήματος ή της πολιτικής?
Σιδηρόπουλο Μ. (2014) Η ώθηση της οικονομικής πολιτικής στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας του ευρώ, κεφάλαιο στο Η Ελληνική Πολιτική Οικονομία 2000-2010: Από την ΟΝΕ στο Μηχανισμό Στήριξης.
Κότιος, Α., Γαλανός Γ., (2012) Η Ελληνική κρίση και η κρίση του Συστήματος διακυβέρνησης της Ευρωζώνης
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Παναγιωταρέα Ε. (2017) Είναι αλήθεια ότι η στάση της Ευρωζώνης έναντι της Ελλάδας δεν ήταν αλληλέγγυα?
Κατσικάς Δ. (2017) Είναι αλήθεια ότι ο τρόπος διαχείρισης της ελληνικής Κρίσης υπαγορεύτηκε από την ανάγκη διάσωσης των ευρωπαϊκών τραπεζών?
Κουτσιάρας Ν. Και Μανούζας Ζ. (2017) Είναι αλήθεια ότι η ΕΚΤ δεν έχει βοηθήσει επαρκώς την Ελλαδα? Η μάλλον απροσδόκητη σχέση θεσμικής ανεξαρτησίας και νομισματικού συντηρητισμού
Χαζάκης Κ. (2014) Η κρίση της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης και οι επιπτώσεις της στη διαχείριση του ελληνικού δημόσιου χρέους, κεφάλαιο στο Η Ελληνική Πολιτική Οικονομία 2000-2010: Από την ΟΝΕ στο Μηχανισμό Στήριξης.
Σκλιάς, Π. et. al. (2012), Η ελληνική κρίση και το ευρωπαϊκό οικονομικοπoλιτικό πλαίσιο, Φιλελεύθερη Έμφαση.
Λιαργκόβας Π. Και Ρεπούσης Σ. (2011) Υπάρχει κρίση στο μοντέλο διακυβέρνησης της ευρωζώνης? Κεφάλαιο στο ΚΡΙΣΗ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ. Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα.
Καθημερινή (2014) Ομοσπονδιακό κράτος ή διάλυσή της Ευρωζώνης
http://www.kathimerini.gr/757321/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/omo...
Καθηεμρινή (2018) Η κρίση στην Ευρωζώνη αίτια και προοπτικές. http://www.kathimerini.gr/443996/article/epikairothta/politikh/h-krish-s...
5η Διάλεξη
Η Δημοσιονομική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας πριν την κρίση. Η Εξέλιξη του δημόσιου ελλείμματος και δημόσιου χρέους, υπό το πρίσμα της εξέτασης των εσόδων.
Η επιδράση της Παγκόσμιας χρηματοπιστωτικές κρίσης στην επιδείνωση της Δημοσιονομικής κατάστασης της ελληνικής οικονομίας
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Γαλανός Γ. (2014) “Η δημοσιονομική θέση της ελληνικής οικονομίας” κεφάλαιο στο Η Ελληνική Πολιτική Οικονομία 2000-2010: Από την ΟΝΕ στο Μηχανισμό Στήριξης.
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Καπλάνογλου Γ. (2017) Είναι αλήθεια ότι οι Έλληνες υπερφορολογούνται?
Πετραλιάς Α. (2017) Είναι αλήθεια ότι οι μεταρρυθμίσεις γίνονται μόνο για εισπρακτικούς λόγους ή/και για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων? Η περίπτωση της αγοράς προϊόντων
Καζάκος Π. Λιαργκόβας Π. Και Ρεπούσης Σ. (2016) “1.Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας από το Β παγκόσμιο πόλεμο μέχρι την επιβολή της δικτατορίας + 2. Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας από τη μεταπολιτευση μεχρι και την οικονομική κρίση”, κεφάλαια. Στο: Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας.
Η οικονομική πολιτική και οι συνέπειες στην πρόσβαση στο διεθνή δανεισμό. Άγγελος Κότιος, Εμμανουήλ Στ. Κουτουλάκης
Η ελληνική κρίση χρέους και η επίδραση των CDs. Παναγιώτης Ν. Σχίζας
6η Διάλεξη
Ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος στην οικονομική μεγέθυνση. Η περάτωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος στην διαμόρφωση του μοντέλου ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μέχρι και την εκδήλωση της δημοσιονομικής κρίσης
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Ε. Δρυμπέτας, Ν. Καλογερίδης (2014) Η δυναμική και ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2000 – 2010.
Μουρμούρης Κ. Ι. (2014) Οι συνέπειες των Ολυμπιακών Αγώνων.
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Κατσίκας Δ. (2017) Είναι αλήθεια ότι τα χρήματα που δανείστηκε η Ελλάδα προορίζονται για την αποπληρωμή προηγούμενων χρεών και την διάσωση των τραπεζών?
7η Διάλεξη
Α) Η Δημοσιονομική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας υπό το πρίσμα της “διόγκωσης” της απασχόλησης στον ελληνικό δημόσιο τομέα
Β) Ο ρόλος που διαδραμάτισε η διαχείριση των ελληνικών στατιστικών στοιχείων στην εκδήλωση της κρίσης
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Η πορεία «διόγκωσης» της απασχόλησης στον ελληνικό δημόσιο τομέα από την ένταξη στην ΟΝΕ μέχρι το Μηχανισμό Στήριξης. Μαρία Τσάμπρα, Παναγιώτα Χατζημιχαηλίδου
Ε. Μαματζάκης (2014) Ελληνικά στατιστικά στοιχεία: Ξετυλίγοντας τον μίτο της Αριάδνης.
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Λαδή Σ. Και Κατσίκας Δ. (2017) Είναι αλήθεια ότι ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα είναι υπερβολικά μεγάλος?
8η Διάλεξη
Η Ελληνική Πολιτική Οικονομία 2009-2019: από το Μηχανισμό Στήριξης στην 'Ύφεση, στην Υπερχρέωση και στην Ανεργία.
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Η ύφεση της ελληνικής οικονομίας και η εξέλιξη της ανεργίας. Γαλατσίδας Γεώργιος, 2019.
9η Διάλεξη
Σύγκριση των συνεπειών της Μεγάλης Κρίσης του 1929 και των αντίστοιχων επιπτώσεων της Ελληνικής κρίσης στην οικονομία
Βιβλίο Εγχειρίδιο
Ήταν η Μεγάλη κρίση του 1929 εντονότερη σε σχέση με την Ελληνική οικονομική κρίση? Γαλατσίδας Γεώργιος
Οικονομική κρίση: αίτια και προοπτικές. Από την εφορία στον πανικό, Αθήνα: Πόλις
Οικονομική κρίση: αίτια και προοπτικές. Τεχνικές της χρηματοοικονομικής παρέκκλισης, Αθήνα: Πόλις
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
10η Διάλεξη.
Το μέγεθος του δημοσίου τομέα. Οι κρατικές παρεμβάσεις και λειτουργία του Αναπτυξιακού κράτους στο αναλυτικό πλαίσιο του Αναπτυξιακού Ρεαλισμού”.
Συνιστώμενη Βιβλιογραφία προς μελέτη:
Α) Εγχειρίδια του μαθήματος:
Κότιος, Α., Παυλίδης, Γ. (2012), Κρίσεις του συστήματος ή της πολιτικής?, Αθήνα: Εκδοτικός οίκος Rosili
Η Ελληνική Πολιτική Οικονομία 2000-2010: από την ΟΝΕ στο Μηχανισμό Στήριξης (2010) Σπυρίδων Α. Ρουκανάς – Παντελής Γ. Σκλιάς
Πρόσθετη Βιβλιογραφία
Σιδηρόπουλος, Μ. (2011b), Οι τρεις ασθένειες της Ευρωζώνης, Available at http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=36&artid=117642,
Σιδηρόπουλος, Μ. (2011a), Καταστροφικό το Γερμανικό μοντέλο ανάπτυξης για την ευρωζώνη. Μακεδονία, στο: http://www.makthes.gr/news/opinions/70265
Χαρδούβελης, Γ. (2011b), Το χρονικό της διεθνούς και συνακόλουθης ελληνικής και ευρωπαϊκής κρίσης: αίτια, επιπτώσεις, αντιδράσεις, προοπτική, στο:http://web.xrh.unipi.gr/attachments/131_Hardouvelis_Crises_Feb_2011.pdf
Αναστασάτος, Τ. (2008), Η επιδείνωση του ελληνικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών: Αίτια, επιπτώσεις και σενάρια προσαρμογής, Οικονομία και αγορές, Eurobank Vol.2: (6).
Χαρδούβελης, Γ. (2011a), Η ελληνική ευρωπαϊκή κρίση και η νέα αρχιτεκτονική της ευρωζώνης, Οικονομία και αγορές τόμος vi τεύχος 2
Λιαργκόβας, Π., Ρεπούσης, Σ. (2011), Κρίση, δανεισμός και χρεοκοπία: ελληνικές και διεθνείς εμπειρίες, Αθήνα: Παπαζήσης
Διδακτικές και Μαθησιακές Μέθοδοι:
H διδασκαλία του μαθήματος πραγματοποιείται με διαλέξεις από τον διδάσκων. Κατά τη διάρκεια των διαλέξεων οι φοιτητές ενθαρρύνονται για ενεργή συμμετοχή προκειμένου το μάθημα να αποκτήσει διαδραστικό χαρακτήρα και να ενισχύσει την κατανόηση τους, καθώς και να ενεργοποιήσει την κριτική σκέψη τους.
Ο κάθε φοιτητής θα κληθεί να παρουσιάσει από ένα άρθρο ή κεφάλαιο βιβλίου για δυο ενότητες της δικής του επιλογής.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης:
Ερευνητική εργασία περίπου 4000 λέξεων: Οι φοιτητές αξιολογούνται για το επίπεδο της ερευνητικής προσπάθειας τους. Οι εργασίες τους θα πρέπει να παραδοθούν μέχρι και την ημέρα των εξετάσεων.
Τελική γραπτή εξέταση του μαθήματος και παρουσιάσεις θεματολογίας - συμμετοχή.
Αντικειμενικοί Στόχοι μαθήματος (επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα):
Μετά το πέρας των διαλέξεων οι φοιτητές θα είναι σε θέση να αναλύουν βασικές πτυχές του δημόσιου τομέα, τον ρόλο του κράτους καθώς και τα διαθέσιμά μέσα και εργαλεία που έχει για την άσκηση δημοσιοοικονομικής και φορολογικής πολιτικές. Πιο συγκεκριμένα, θα μελετήσουμε τα εργαλεία της δημόσιας οικονομικής, τα δημόσια αγαθά, την πολιτική οικονομία, τις κρατικές δαπάνες, την φορολογία και διανομή εισοδήματος, την φορολογία και αποτελεσματικότητα, την αποτελεσματική και δίκαιη φορολογία, την χρηματοδότηση του κράτους μέσω ελλείμματος, την δημοσιονομική πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το μέγεθος και εύρος δραστηριοτήτων του δημόσιου τομέα.
Απώτερος στόχος είναι η απόκτηση του θεωρητικού οικονομικού οπλοστασίου για την ερμηνεία της δημοσιονομικής κατάστασης της ελληνικής οικονομίας και την αντίληψη των τρεχουσών οικονομικών εξελίξεων.
Μετά από τη συστηματική παρακολούθηση του μαθήματος, οι φοιτητές θα είναι σε θέση να κατανοήσουν, να αναλύσουν και να αξιολογήσουν: 1)Τις βασικές οικονομικές λειτουργίες του κράτους. 2)Τους δημοσιονομικούς θεσμούς του κράτους. 3)Τη σημερινή δημοσιονομική κρίση του κράτους.
Περίγραμμα του Μαθήματος:
